L Orco (o Orcul)

L orco é n "malan" che vegn dant te cie forma che el vuel. Al pò parei n ciaval y enzaludé na persona da se senté sun sia gruepa y spo se smaioreiel fora de mesura y peia via a sperons tres l ciel y enfin la làscel tomé ju, dut stancia, stara y sangonenta, belavisa olàche al é pié via. O al sourantol la someia de na picera cogola luminousa. Apeina che l viandant passa dlongiavia, métela man da ti raidé entourn. Ala se slunfa su y ti va debota dlongia enfin a che al toma via per tera. L orco fej ence enrabì y perde l troi al viandant, l fajan rodé ores alalongia encantourn te luesc pericolousc y dedò él endò belavisa olàche al é pié via. Al orco ti pléjel dantaldut da coioné a na maniera plulere grovia. Al fej sparì gialines o guant metù a tene, o ence l lat y canche na coionaria ti é garateda se la rìel con plajei malign. Divert endere che an l coione o che an asmate sie scrai, enlò se desçiadeneiel y chel che la à vagheda la empaiarà soura dassen, sce al ne perduj nia da arciasé adora assé, ajache tles ciases ne ciafia l orco nia da jì da porta ite. Perdret pòl aparì dlonch, enceben che sies aparizions vegne dant plu gonot te cerc luesc, te bosc spesc y sun i joufs. L orco pò ence comané l temp, ajache valch iade deloujel tempestes y ventac, freit y ferdons amesa isté. N valgunes de sies vitimes é vegnudes auzedes su y sciuredes dalonc da sbofs de vent te n aiet. Enultima canche al s'en va làscel endò n rie tof y an dij ence "tofé sciche l orco". Ence tl Friul y conéscen l Orco sot al inom de Orculat.

L' Orco da La Val.


Val d' extra mëssi bele avëi chi da La Val; insciö ái 'ci döt n ater Orco co nos atri Ladins. L' Orco da La Val dess propi avëi val' de te' co l' Orco fora en Boemia. Ël á n ri natural y jënt se le tëm scialdi por sües scecades. Les patrones da La Val á pa tres da se lamenté, porcí ch' ël é tan onert: ël les sceca 'cër i ponjins y les iarines y les alces, 'cër la pëgna y le furn da pan, 'cër la ciamena dal lat y le lavé guant y plijé la tëra: al é pa propi na meseria. Le piec él por chi ch' é söl iade, sc' ëi ne ciara ci ch' ai fej. Te na ota él mudé le bel tëmp en cialvara y plöia, d' invern spo tirel pa nëi tles strades, ch' an ne les vëiga plü y toma söla dlacia; te chëra aldon l' Orco fora de bosch che se la rí dadalt. Madër te na ota, an ne sá co, eson fora de strada y rabiëia incërch, an ne sá olá, por crëps y barantli; an se stancia döta la nöt y da doman eson söl vedl post co da sëra. Datrai se mëtel sciöche na picera cogora sön strada y apëna ch' an l' ais passada, crëscera sciöche na gran bala y brodora do al viadú, saltes pa coch' ël ois, manacian de le ciafé sot ite y de le fracé, fin ch' ël toma mez mort iló dal spavënt y spo aldon pa l' Orco se la rion y coienan. Ince sciöche n ciaval a pastöra pón l' odëi, coch' ël vëgn pro y se smila y ciga sciöche i ciavai. Mo guai, sc' un s' infidass a senté sö; apëna ch' ël le sënt, i crëscel les iames, y le püre om, ch' é lassura, ne vëiga plü la tera dessot. L' Orco vá spo ia en galop, sura ciüc y pedruns fora por spinac y blas, fin che le püre om toma jö, y al pó pa ciamó ester ligher y contënt, sc' al ne s' á frozé les iames y les costes; sües mans y le müs é döt sgrafedá y ël á pa ma da fá a se desbalé fora dales trognores. L' Orco s' un sciampa y lascia n tof da Dî nes verdes; por chësc dijon: al tofa sciöche l' Orco. 

Wikisource mudé