Cianacei

chemun de la Talia
Articul por Ladin Fascian

Cianacei (Cianacé per moenat, Canazei par talian) l'é n comun de 1901 abitanc de la Provinzia autonoma de Trent te la Val de Fascia.

Cianacei
Blason de Cianacei
Blason de Cianacei
Blason
Raion
Stat  Talia
Region Trentin-Südtirol Trentin-Südtirol
Provinzia Trentin Trentin
Nfurmazions prinzipeles
Coordinedes 46°28'36.772"N, 11°46'15.870"E
Autëza 1 842 m
Spersa 67 km² [1]
Populazion 1 831 ab. (1 jené 2023) [2]
Densità 27,3 ab./km²
Frazions Gries, Dèlba, Penìa
Auter
Codesc de la posta 38032
Prefis dl telefon 0462
Codesc ISTAT 022039
Plata internet www.comune.canazei.tn.it
Cherta
Cherta de {{{Inom}}}
Cherta de {{{Inom}}}


Cianacei l'à 1.907 sentadins (ai 31.12.2017) e l'é a 1.465 m s.l.m.; fosc l'é l paìsc de Fascia che à maor nonzech dal pont de veduda turistich, vedù che l'é a doi varesc dai Jouves Dolomitcs (Pordoi, Sela, e Fedaa), l'à a la leta n marut de portoes sun chi che se pel ruèr sorì dal zenter del paìsc, e amò apede sacotanta bela strutures turistiches modernes.

Passà Ciampedel, dant de ruèr ta Cianacei, olache la val se slèria, se pel se goder l Gran Vernel con sie giacees che i é duc sot al limit de la neif sempiterna.

Gries mudé

A jir en sù per la val de Fascia, la pruma vila che se scontra l'é chela de Gries, frazion de Cianacei. Valentino Rovisi, om nasciù te na familia gardenera che se à plindernà a Moena e arlef de Tiepolo de Unejia anter l 1728 e l 2750, sul parei de la gejiola de la Madona de la Neif de Gries, fata sù del 1595 con sie ciampanil carateristich a cigola, via per l 1700 l'à depent Sèn Crestofol (personaje scialdi depent dai pitores fascegn). L picol tempie gotich l'é stat restaurà e col 1979 aló se à podù dir messa.

 
Gejia del Sacro Cher de Gejù

Aló apede, l'é n muie enteressant ence jir a veder la veia vila de Magoa, lech te chel che amò anchecondì stèsc jent, e olache l’é restà dotrei cèses de legn biot fates sù prescipaech del scomenz del 1600.

A Gries l'é ence la gejia parochièla de Cianacei dedichèda al Sacro Cher de Gejù e fata sù ti egn de la seconda vera mondièla. La gejia de Sèn Florian, sènt protetor contra l mèl da fech, enveze la é del 1500 e la é tel zenter storich de Cianacei. La gejia da pech la é stata restaurèda. Daìte troa lèrga i utères laterai de stil baroch, n bel depent a fresch da la man a nord, con depent sù la sombologìa de Sèn Florian e i bie ujes de bron. Te chesta gejia vegn dit messa.

Dèlba mudé

L'autra frazions del Comun de Cianacei l'é Dèlba (1.517 m s.l.m.), che l'é una de la vejinanzes de la veia regola de l'età de mez e che la é da la man cencia de la Veisc. La gejia parochièla la é dedichèda a Sèn Antone; la é stata sagrèda l'1.07.1561 dal Piscop de Belun Biagio Aliprandini, piscop suffragan de chel che Persenon. L frabicat gotich, che l'à n ciampanil spiz, fazile l'é stat fat sù del 1400, soravìa a n veie lech de cult, e col passèr del temp l'é stat resturà e fat fora. Dèlba l'é ence la senta de la direzion e aministrazion de la Azienda de Promozion Turistica de Fascia e del stadie de la giacia, olache l'é stat endrezà doi edizions di campionac mondièi de hockey de la giacia.

Penìa mudé

Penìa (1.555 m s.l.m.), sie inom l vegn cà da l’agetif latin pendivus paìsc logà su l'ert, l'é n paìsc logà enlongiajù l ruf de Dolèda e sun sia pèrt più auta troa lèrga la gejia de Sèn Bastian e Sèn Roch, sagrèda ai 3 de aost del 1562 dal Piscop de Belun. L frabicat l'é de stil gotich e l'à l ciampanil a cigola: i doi utères depenc "col mèrmol faus" i à n stil renascimentèl.

A 1.631 m s.l.m. e 1.673 m s.l.m. l'é Lorenz e Vera, che l'é avisa la viles loghèdes su la quota più auta sul livel del mèr de duta Fascia; chiò no se pel ruèr coi auti, ma se pel se goder n panoram da marevea visavì a la gran crepa de Vernel.

L'é da dir che Cianacei l rec sia economìa sul turism, che va inant ence de gra a strutures de delet e sportives de gran valor (nodadoa e sauna publica, stadie de la giacia a Dèlba e lifc portamont modergn), ma l'é da tegnir cont ence che te la frazions de Dèlba e Penìa vegn tegnù sù la usanzes populères de chisc egn, de gra ence a gropes de folklor e culturèi che duc i egn, te ocajions particolères, i viventea festes e manifestazions.

Lengac e dialec mudé

A Cianacei vegn rejonà l cazet, un de la trei varietèdes ladines de Fascia.

Zensiment Popolazion Ladins No ladins % ladins Fontèna
2001 1.818 1.498 320 82,4% [3]
2011 1.907 1.524 383 79,9% [3]


 
Comuns del Comun General de Fascia

Ciampedel | Cianacei | Mazin | Moena | Sèn Jan | Soraga


Galaria dales fotografies mudé

Notes mudé


 
Chemuns de la Ladinia

Anpezo | Badia | Ciampedel | Cianacei | Ciastel | Col | Corvara | Fodom | La Val | Mareo | Mazin | Moena | San Martin de Tor | Santa Cristina | Sëlva | Sèn Jan | Soraga | Urtijëi

  1. "Superficie di Comuni Province e Regioni italiane al 9 ottobre 2011". Istitut naziunel talian de statistica. Trat ite ai 16 merz 2019.
  2. https://demo.istat.it/?l=it.
  3. 3,0 3,1 Servije Statistica de la Provinzia Autonoma de Trent, Zensiment de la mendranzes linguistiche, 2011 [1]