Articul per Ladin Gherdëina

Pepi Martiner (* 14 de agost 1943 a Urtijëi ; † 2 de merz 1976 a Trënt), laureà de sciënzes politighes ie stat n jurnalist y n uem de politica ladin.

Pepi Martiner cun la grupa di Studënc de Gherdëina a Mustèr tl Grijon ai 26 de lugio 1966. Da man ciancia: Leo Martiner, Hugo Senoner, Theodor Riffesser, Romeo Sommavilla, Heinz Stuflesser, Rafael Insam, Ambros Widmer, Heini Senoner, Pepi Martiner, Erwin Messner, Wolfgang Moroder, Waltraud Santifaller, Mario Perathoner y Edgar Moroder[1].
Sepultura de Pepi Martiner cun rejenedes de Seniëur Cristl Moroder y de Alcide Berloffa.
Rujeneda de Pepi Martiner pra la assemblea dla Union Generela di Ladins dla Dolomites.

Biografia mudé

Pepi Martiner fova l plu vedl de cin fredesc, fi de Adolf Martiner y de Frida Stuflesser de Petlin. Do la scola elementèra fov-l jit a studië tl seminar Johanneum tl Luech Tirol. Do che l ova fat tl 1962 la matura classica, iel jit a l'università de Milan tla facultà de scienzes pulitighes, ulache l ova arjont l titul de dutor l'ann 1968[2]. Per 15 mënsc ovel pona fat l militer sciche scëmpl saudé. Tl 1970 al scumencià a lauré pra la RAI de Bulsan coche coordinatëur dla trajmiscions cultureles ladines Dai crëps dl Sela. Ai 14 de setëmber 1974 ova Pepi maridà Zita Senoner dl Plòc de Sëlva y à abu na muta Silvia.
Pepi Martiner ie mort do che l ie stat menà sot da n auto sun streda a Bulsan ntant che l jiva a cësa cun la fëna y si popa de 7 mënsc.

Atività mudé

Bele da studënt ovl judà a meter su la grupa Studënc de Gherdëina y fova deventà presidënt dla grupa. Ël ie pona deventà prësc cunselier dla Union di Ladins de Gherdëina y cunselier dla Union Generela di Ladins dla Dolomites.

Ël ie stat doi iedesc uem de chemun de Urtijëi y un n iede assessëur dl Chemun de Urtijëi.

Ël fova cumëmber dl partit Democrazia Cristiana, amich y tla linia de Alcide Berloffa.

Dal 1974 al 1976 iel stat cumëmber dla Cunsulta Culturela Ladina.

Pepi Martiner à urganisà y judà ence sciche relatëur te truepes dis culturei ladins.

Rujenedes pra la sepultura mudé

Pra la sepultura de Pepi Martiner à l onorevole Alcide Berloffa dit, tra l auter, te si rujeneda: „... tu l’hai tanto amata la tua gente e l’hai rappresentata con passione e con dedizione esemplare anche nelle sue aspirazioni più intime. Sentiamo di doverti ringraziare per averci insegnato come si serve un popolo, quale sincerità e quanto senso della verità occorre per servirlo nelle scelte politiche, quale amore del bene comune e quale vero rispetto della persona umana sono necessari per le scelte di giustizia anche nelle responsabilità amministrative... Il tuo passaggio, così breve ma intenso, è stato incisivo. Hai lasciato una traccia significativa ovunque ti sei dedicato, una grande generosità ti ha sostenuto nello slancio deciso e singolare della tua presenza...“

Rujeneda de seniëur Cristian Moroder, regens dla scola Johanneum a Dorf Tirol ulache Pepi Martiner ova studià. „… savon de chël che tu es fat per la nosta tiëra ladina, nosta jënt, rujeneda y cultura, per chël che tu te es festidià y rujenà per la rajons di ladins, per chël che te es mpenià per n miëur pensé soziel…“ Trascrizion completa dla rujenedes.

Cëla nce mudé

Publicazions mudé

Pepi Martiner à scrit scialdi per la plata Nos Ladins danter chisc scric truep sun l'Europa, la cultura ladina, l Chemun de Urtijëi y l hockey.

  • 'L sentiment y la rusneda. Nëus Ladins, 15 de fauré 1964, pl. 3.
  • Per l'Union Europea. Nëus Ladins, 1. de merz 1964, pl.5; 15 de merz 1964 pl. 5-8.
  • L'integrazion dl Europa y 'l progress soziel. Nëus Ladins, 1. de mei 1964, pl. 2-3.
  • Liber sun l'Europa. Nëus Ladins, 1. de setember 1964, pl. 4.
  • L'èrt al dì d'ncuei. Nëus Ladins, 15 de setember 1964, pl. 2.
  • Ce suzed pa dl Pal Regulamenter de Urtijëi?. Nëus Ladins, 15 de setember 1964, pl. 2-4.
  • I chemuns tl Europa. Nëus Ladins, 15 de dezember 1964, pl. 4-5; 1. de jené 1965, pl. 7; 15 de jené 1965, pl. 4-5; 1. de fauré, pl. 6.
  • Vita sportiva. Nëus Ladins, 15 de jené 1965, pl. 3-4.
  • Vita sportiva. Nëus Ladins, 1. de fauré 1965, pl. 4-6.
  • La cumiscion dl Marcia chemun europeo. Nëus Ladins, 15 de juni 1965, pl. 6-7.
  • III° Dè cultural ladin. Nëus Ladins, 15 d'agost 1965, pl. 2-3.
  • Tl ultimo mument la decision de fé hockey. Nëus Ladins, 1. de dezember 1965, pl. 7-8.
  • Reunion dl cunsei di studenc' de università de Badia, Fascia, Fedom y Gherdëina. Nëus Ladins, 1. de mei 1966, pl. 3-4.
  • Ce uel pa l'Union di Ladins?. Nëus Ladins, 15 de lugio 1966, pl. 2-3.
  • Reunion dl cunsei de chemun. Nëus Ladins, 15 de setember 1966, pl. 4-5.
  • Festa dla ciacia. Nëus Ladins, 1. de dezember 1966, pl. 7-8.
  • Pensieres per la reunion generela dla Union di Ladins de Gherdëina. Nëus Ladins, 1. de merz 1967, pl. 3.
  • Raprejentant ladin o raprejentant di Ladins. La Usc di Ladins. An III N. 2 1. de Fauré 1974, pl. 3.
  • Mantenion nosta rujeneda de l'oma (Referat de Pepi Martiner pra l 5° Dì culturel ladin a Urtijëi). Calënder de Gherdëina 1975, pl. 41-50.

Notes mudé

  1. Wolfgang Moroder: Viac culturel di studënc de Gherdëina ti Grijons. Calënder de Gherdëina 1968, pl. 35.
  2. I Studenc de Gherdëina: Nuef Dutor Pepi Martiner. Nëus Ladins 15 de novëmber 1968, pl. 5.

Bibliografia mudé

  • Cunferenza dl jeun Pepi Martiner. Nëus Ladins, 1. de lugio 1967, pl.
  • La presidënza dla Union Generela di Ladins dla Dolomites: Pepi Martiner †. Nos Ladins 1 de auril 1976, An 5 N. 4, pl. 1-2.
  • Edgar Moroder: Pepi Martiner †. L lecord de n gran amich de duc i ladins. Nos Ladins, An 5 N. 4, pl. 8-9.
  • Frida Piazza: Lëtra scrita a Pepi ntan si sepultura. Nos Ladins, An 5 N. 4, pl. 9-10.
  • Leo Martiner: N cumià splaiënt. Nos Ladins, An 5 N. 4, pl. 10.
  • Paula Moroder: I Ladins à perdù Pepi. Nos Ladins, An 5 N. 4, pl. 10.
  • Vinzenz Peristi: Pepi Martiner y l mont Ladin. Nos Ladins, An 5 N. 4, pl. 11.
  • Salut dl on. Berloffa a Pepi sun curtina. Nos Ladins, An 5 N. 4, pl. 11.
  • Bera Sepl Runggaldier da Passua pra fòssa de Pepi l di dla sepultura. Nos Ladins, An 5 N. 4, pl. 9-10.
  • Vinzenz Peristi: Dr. Pepi Martiner † 2.3.1976. Calënder de Gherdëina 1977, pl 36.
  • Vinzenz Peristi: Pepi Martiner - 20 ani do. Calënder de Gherdëina 1997, pl. 135.

Weblinks mudé