Philomena Prinoth Moroder

Articul per Ladin Gherdëina


Philomena Prinoth Moroder (* 11 de utober 1860 a Maran;† 31 de jené 1920 a Urtijëi) ie stata na scritëura te Gherdëina de n diare.

Biografia mudé

Ëila ie nasciuda a Maran da pere y loma de Gherdëina che fova marcadënc te na butëiga sot ai ghebelbri for a a Maran. Iló ala fat nce la scoles y finà via si studesc pra l istitut "Englischen Fräulein". A Maran ala cunesciù l dutor Konrad Moroder de Janmatie (1849-1919) che laurova iló tl spedel[1]. Ëi ie po unic te Gherdëina a sté tla cësa che sën se tlama Columbia tla streda Stufan a Urtijëi. I à abù 13 fions, 6 mutans y 7 mutons. De chisc ie 6 morc da pitli , na muta Adelheid cun 16 ani y n mut Franz Gottfried tumà tla viëra. Si uem fova dutor ma l tenia nce na pitla apotech ulache la fëna ti judova.

L diare de Philomena Prinoth ie scrit per tudësc y va dal 1885 al 1920. La trascrizion tudësca publicheda dl 2018 ie de 580 plates. L diare dà na bona vijion de coche fova la vita te si familia y la vita soziela te Gherdëina. Si nepota fova la maestra y scritëura Elsa Runggaldier che à dat ora la traduzion ladina te n liber[2] y publicà sun La Usc di Ladins tl 1976 pertes dl diare de Philomena scrites ntan la Gran Viera.

Scric publichëi mudé

  • Elsa Runggaldier (traduzion): Lecurdanzes de Lava, diare ntan la prima viëra de Philomena Prinoth Moroder. Union di Ladins de Gherdëina, 1978[3].
  • Margareth Runggaldier Mahlknecht: Wenn doch endlich Frieden wäre! Aus dem Tagebuch der Filomena Prinoth-Moroder, Gröden 1914–1920. Folio Verlag, Bulsan ISBN 978-3-85256-666-5.
  • Marion Ladurner, Oswald Überegger: Mein Gröden. Die Tagebücher der Filomena Prinoth-Moroder (1885–1920). Universitätsverlag Wagner Dispruch 2018, ISBN 978 3703010675.

Notes mudé

  1. Edgar Moroder: Die Moroder. Ein altladinisches Geschlecht aus Gröden-Dolomiten. Vom 14. bis zum 20. Jahrhundert. Ursprung – Geschichte – Biographien – Anhang. Beitrag zur tirolischen Familienforschung. Urtijëi 1980, p. 226–229 Liber Moroder
  2. Elsa Runggaldier (traduzion): Lecurdanzes de Lava, diare ntan la prima viëra de Philomena Prinoth Moroder. Union di Ladins de Gherdëina, 1978.
  3. Rut Bernardi, Paul Videsott: Geschichte der ladinischen Literatur. Ein bio-bibliographisches Autorenkompendium von den Anfängen des ladinischen Schrifttums bis zum Literaturschaffen des frühen 21. Jahrhunderts. Scripta Ladina Brixinensia 3. Bulsan 2013. ISBN 978 88 6046 060 8 (tudësch) pl. 626-628. N valgun pec da liejer per ladin.

Weblinks mudé

Bibliografia mudé