Tera
Articul por Ladin Val Badia | ![]() |
La Tera (gherdëina: Tiera, badiot y fascian: Tera)(simbol: ) é le terzo planët en cunt dla distanza dal Sorëdl y le plü gran danter i planëc dl sistem solar sides por ci che reverda la massa che por ci che reverda le diameter. Al é le su corp dl cil tl sistem solar adaté por la vita minada sicöche chëra dles porsones.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/The_Blue_Marble_%28remastered%29.jpg/220px-The_Blue_Marble_%28remastered%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg/220px-NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg)
Sön süa spersa él ega te dötes les trëi formes (lüja, dlaciada, gas) cun na atmosfera metüda adöm dantadöt da ossigen y azot, che adöm cun le ciamp magnetich encër le planët ia para la Tera dai rais cosmics y dales radiaziuns dl Sorëdl. Al vëgn araté che la formaziun dla tera vais zoruch a ca. 4,54 miliarc de agn. Le movimënt de revoluziun dla Tera encër le sorëdl gaujëia l’aternanza dles sajuns.
La spersa dla tera é curida por ca. le 71% dai ozeans, dal mer, dai lec, dai rüs y por le 29% dala tera fërma cun munts, bosć, deserc, dlaciá y dales ijoles. Prësc dui miliarc dla storia dla Tera é gnüs a löm giulan ala aziun de escavaziun tl grund da pert dl rü Colorado tl Grand Canyon. L’influs dla Löna sön la tera gaujëia les marees.
Dac
mudéParametri orbitai
mudé- semiassa maiú = 149597887,5 km
- zirconferënza orbitala = 924375700 km
- periel = 147098074 km
- afel = 152097701 km
- ezentrizité = 0,016710219[1]
- perioda_orbitala = 1,0000175 =agn 365,256366 =dis
- velozité minima = 29,291 km/s
- velozité mesana = 29,789 km/s
- velozité mascima = 30,287 km/s
- inclinaziun orbita sön l' ecuator dl sorëdl = 7,25°
- nodus ascendënt = 348,73936°
- argomënt periel = 114,20783°
- satelic = 1 (Löna)
- aní = 0
Dac fisics
mudé- diameter ecuatorial = 12 756,274 km
- diameter polar = 12 713,504 km
- diameter mesan = 12 745,594 km
- spersa = 5,094953216 e=14 m2
- volum = 1,08321 e=21 m3 [1]
- massa = 5,9726 e=24 kg [1]
- densité = 5,514 e=3 kg/m3 [1]
- accel gravité = 9,7801 m/s2 al ecuator
(0,997 32 g) - velozité de fuga = 11186 m/s [1]
- perioda rotaz = 0,997 270 dis siderai (23,9345 ores)[1]
- velozité rotaz (al ecuator) = 465,11 m/s;
- inclinaziun assa sön eclitica = 23,439 281°
- ascensiun reta pol nord = 0° (0 h 0 min 0 s)
- declinaziun = 90°
- temp min = -89°C
- temp max = +58°C
- presciun atmosferica = 101 325 Pa
- albedo = 0,367