Pruca

chemun de Südtirol
Articul per Ladin Gherdëina Val Gardena dall'alto.JPG
Pruca
Waidbruck (de)
Ponte Gardena (it)
Waidbruck Pfarrkirche Haus Solderer.jpg
La dlieja de Pruca
Raion
Stat  Talia
Region Trentin-Südtirol Trentin-Südtirol
Provinzia SüdtirolSüdtirol Südtirol
Comunità raion Val dl Isarch
Geografia
Coordinedes 46°35′50″N 11°31′51″E / 46.59722°N 11.53083°E / 46.59722; 11.53083
Autëza 471 m sëura l livel dl mer
Spersa 2,3 km²[1]
Demografia
Populazion 193 ab. (1 jené 2018)[2]
Grupes linguistiches
(cumpededa dl 2011)
5,23 % ladin
81,40 % tudësch
13,37 % talian
Densità 82,8 ab./km²
Politica
Ambolt Philipp Kerschbaumer (2020)
Auter
Frazions degunes
Codesc de la posta 39040
Prefis dl telefon 0471
Targa de l'auto BZ
Codesc ISTAT 021065
Plata internet www.waidbruck.it/system/web/default.aspx
Cherta
Cherta de Pruca te Südtirol
Posizion de Pruca te Südtirol
Cherta de localisazion: Talia dl Nord
Pruca
Pruca
Pruca (Talia dl Nord)

Pruca (tudësch: Waidbruck, talian: Ponte Gardena) ie n chemun talian de Südtirol. Cun na populazion de 193[2] abitanc ai 1 jené 2018 iel l mënder chemun de Südtirol per abitanc y cun na spersa de 2,3 km² iel l terzo mënder chemun de Südtirol per spersa, do Kuens y Kurtinig. Pruca ie al scumenciamënt de la valeda de Gherdëina, ulache l Derjon rua tl Isarch. Da Pruca pea via la streda SS242 per Gherdëina, che va al scumenciamënt tres n tuel scialdi strënt.

GeografiaModifica

Pruca ie n pitl luech y l mënder chemun te la Val dl Isarch. Pra la stazion de Pruca-Laion, che ie sun la trata Verona-Prëner, se fërma ferates regiuneles che porta al Prëner y a Bulsan o Maran.
Pruca cunfina cun i chemuns de Ciastel, Perbian y Laion.

StoriaModifica

 
La Trostburg a Pruca, puscion de la familia Wolkenstein-Trostburg.

Ntëur al 1173 ie stata frabicheda la Trostburg sëura Pruca. Bel ntlëuta fova Pruca n luech ulache passova y paussova n grum de viagiadëures y pelegrins. L chemun de al didancuei tucova n iede pra l chemun de Ciastel y la Trostburg fova la sënta de i seniëures de Olaneres.

Da la tores de la Trostburg ie stata metù tl 13ejim secul n puent sëura l Isarch. Te la funtanes iel da abiné la definizion pons sive callis qui dicitur Waidepruk tl 1264 y hof ze Waidepruk tl urbar dl grof Meinhard II. tl 1288.[3] Pruca ie perchël un di puec luesc te Südtirol che ne ie nia nasciù tres luesc da paur.

Ai 4 de novëmber 1809 fovel stat n cumbat a Pruca, daujin al puent Starzer, danter i cumbatënc per la libertà tiroleja y i saudeies franzëusc sota l cumand dl generel Peyri. I franzëusc ova perdù zirca 400 saudeies y i tirolesc ova daldò dat fuech al puent y l ova desdrù. N depënt de chësta batalia dl depenjadëur de Viena Balthasar Wiegand dal tl Zeughaus des Tiroler Landeskundlichen Museums a Dispruch.[4]

Permò tl 19ejim secul ova l luech inò giatà plu mpurtanza tres l frabiché de la ferata dl Prëner y dl stradon de Gherdëina. La stazion de Pruca fova deventeda na stazion de la ferta scialdi mpurtanta te la Val dl Isarch.

Tl 1938 ova l guviern fascista frabicà dan l mplant idroeletrich de Perbian na statua de Mussolini sun n ciaval cun la scrita Al Genio del Fascismo (al genie dl fascism). Te la nuet dai 30 ai 31 de jené 1961 ova chëi dl Befreiungsausschuss Südtirol fat sauté te l'aria chësc monumënt.[5]

CumenanzaModifica

Svilup de la populazionModifica

ReferënzesModifica

  1. "Superficie di Comuni Province e Regioni italiane al 9 ottobre 2011". Istitut naziunel talian de statistica. Trat ite ai 16 merz 2019.
  2. 2,0 2,1 "Popolazione Residente al 1° Gennaio 2018". Istitut naziunel talian de statistica. Trat ite ai 16 merz 2019.
  3. Franz Huter: Zur Frage der Gemeindebildung in Tirol. In: Die Anfänge der Landgemeinde und ihr Wesen. Band 1 (Vorträge und Forschungen 7). Sigmaringen: Thorbecke 1964, S. 223–235, hiuer S. 226 (Digitalisat).
  4. Edgar Moroder: Tirol 1809 in Ladinien, insbesondere in Gröden. Ein Beitrag zum Tiroler Gedenkjahr 2009 aus Ladinien. Selbstverlag, St. Ulrich in Gröden 2009.
  5. Bild des „Aluminium-Duce“ (1961 vom BAS zerstört) in der italienischsprachigen Wikipedia


 
Chemuns dla comunità raion Val dl Isarch

Feldthurns | Funes | Laion | Lujon | Mühlbach | Natz-Schabs | Olaneres | Persenon | Perbian | Pruca | Redant | Tluses | Vahrn